Delhi Ih Raltlan Nu Kilte

Kilte ih khualtlawn daan….
A lamzin feh har ti daan…
Delhi a ruahvek a si lo zia…
A thinharnak pawl….
A leitlun a danglam…

Kilte cu a nauhak kum (3) a si lai ah a nu le pa in an rak thihsan. Cutin, a pi hnenah a pitling suak. Nunharnak ruangah duhlocing in santiluan ih fehpimi raltlan (refugee) dil dingah Delhi pan in a poksuak ve.

Hai Mual lamzin hrap lak ah…Feh lam le tlunglam pialawk celcel in…Tio lilawn thlen tiang Kawl ralkappawl paisa mi kuanter ding bawh teuteu in killikip ah hmuh ding an um. Tio tiva kap ih tarmi kan ram thantar zoh liam phah cun Mizoram, Aizawl lam pan in Kilte ih Bus to mi cu a feh nguarngo.

Vang zawngah Aizawl an thleng. A zingzing in Gauhati zan feh ding Bus ticket la ding ah a fehpi pawl thawn ticket laknak hmun ahcun ticket an la. Kilte cu ram leng a suah veikhatnak a si. Kala ram Gauhati lam pan cun an poksuak lala. Bus a ri. Rawl a ei theilo. A thazawng biak theihlo in Bus parah a it that thlekthlek. Vangzawng ah Gauhati an ban.

Zanlam ah Delhi pan in tlangleng an to sal. Tlangleng khal a veikhat tonak thotho a si. A ri tuk dingah a ruataw nan a zumvekin a ri lo. Tlangleng parih zuarmi Kala rawl pawl a ei thei lo. A rim a duh lo. Kala rim nam a ti. A fih in a fih. A ei thei hrimhrim lo. Tidai khal rim a nei a ti thotho. Rawl ei lo le tidai in lo in a um. A fehpi pawl cun ‘Kala rawl na ei thei lo ahcun Delhi ah na um thei ding maw…tidai na in thei fawnlo, na nung khawsuak thei ding maw?’ an ti.

Cai cai cai…cai cai cai, Kala lakphaak zuar an au celcel. “Hei, Kilte tho aw, Delhi Rail Way Station kan thleng zo” tiin a itthat an thang. “Kilte, nang khui tawkah na thleng ding, zawi inn ah na thleng ding?” Tiin a fehpi pawlin an sut. “Ka tlawngkaipi ka rualnu Mawite tei inn ah…A phone number khal ka nei asinan an inn cu ka thei lo, a rualpipawl thawn an um khawm, a hnen ah ka thleng ding” a ti. “Pawilo cutisile, inn kan thlen hnu ah kan phone dingih an rak lo hruai leh ding, khah! Zamrang uhsi kan thilripawl hi Taxi parah ret lohli uhsi, a tlai vivo ding” ti aw celcel in, Taxi ah an thuamhnaw an san.

Raltlan Laimi (refugee) pawl umnak hmunpibik Janak Puri veng an thleng. Kilte khal a rualnu Mawite le a rualpi pali pawl in an ra hmuak ve. Lam tluan ih rawl ei lo le tidai in lo ti pan cu a cau nasa. A lamzin tluanih harsatnak a tawnmipawl thu, cau le cau lo in Mawite a ruah. Mawite in “Delhi cu na zum vek a si ko maw, a pi zet ko ti?” tiin a sut.

Kilte cun “Delhi Rail Way Station kan thleng tiin ka fehpi pawlin in sim. Ka kiangkap Kala kutdawh pawl, mifahrah riahnak hmun neilo lamzin kap fehnak tawnkaa ih a riak pawl, baal berber pawl le hnawk celcel ih minung kan pialaw ka hmuh tikah ‘hi vek maw Delhi an timi’ cu ka ti rori, a mak lo tuk. Ruahvek hi a si lo lawlaw. Nauhak lai ih Delhi zuk (Map) kan rak zoh rero lai ah khacun pi tak ding ah kan rak ruat cio nan, ka thleng taktak cu zianghman a rak si lo lawlaw. Nan ti ve lo maw?” a ti rero.

“Kan si cio ko, Delhi cu a pi zet dingah kan ruat nan a rak pi lo a si hi! Asinan mi thenkhat in khawsung taktak cu a pi zet an ti” tin Mawite in a sim ve thung. Cutin, kum reipi rak tawngaw nawnlo Kilte le a dua nu Mawite cu Delhi lamlam ah an tawngaw ruairi. Mawite hi Delhi a umnak a rei zo, asinan sungkhat u nau a neilo. Nauhak lai ihsi sumdawng ih rak tawivak a si ih mi lee zet a si fawn.

Kilte ve thung cu khual a tlawng dahlo, tlawngpih caan ah a pi hnatuan a bawm ih cuti caan hmang theu a si. Hmelmawi, mi duhnungte a si ih a zaidam zet fawn. Mizia bangaw lo zet in tlawngkai lai ihsin an rak kawmawk ngaih zet.

“Kilte, it hrih aw! Rawl kan suang theh zo. Na duh caancaan ah rak ei aw. Kan ni hnatuannak ah kan feh ding. Zanlam nazi 7:00 hlan ah kan ra tlungsal ding. Zianghman rak tuah hlah, inn sungah rak um men aw. Cun, hnatuannak lawng a um ih ka lo suhsak cih ding. Kha!..,sangka a sung lam in ra kalh awla, it thatsal aw” tin Mawite in, a hnatuan fehzik zawng ah a hna phurah a cah ta.

Nazi 12 hrawng ah Kilte a tho. Mawite le a rualpipawl cu hnatuan ah an rak suak tluh.A ratnat lamtluan ah rawl ei lo asi tikah a cau in a ttamsawl nasa. Zau phah in, inn sung thilripawl a zoh kual. Inn luahmi te a ti ngaingai. Coka khal um lo, pindan khal um lo, a zate ceem in inn fate takte ah minung an benaw khawm ih mak a ti nasa. Delhi ti pan cu, cangkang zetih nung cio dingah a rak ruat ve. Refugee sikhal haisehla cuvek emem ih an harsat ding a zum lo.

Laimi refugee vangsang mangbang thinhar pawl benawknak hmunpi Delhi a si ti a rak theilo. Delhi ih sumpai lak luhnak a umlo daanzia pawl le rawlhmeh duhzawng khal lei theilo in, mi thildaw ih an khawsat daan pawl a rak thei dahlo. Delhi Laimi pawl umnak hmun cu Delhi khawsung hman siloin khaw pawn lam deuh ah an um ti hman cu a fiang hrih lo lai.

Lamzin a fehnak cau le ttamsawl thawn rawlhmeh thawlobik khal ka ei mai ding ti thinlung pu in, rawlbel vawn kau ving khaw, Kawlram hman ih kan ei duhlomi fang sebik ti theih, tharrang fangvek sen nengneng pawl, a rim ur ih mi ur pawl a hmu. ‘A rilrawngmi pumpi cun hna a neilo ti a si si, ka ei men poh pei cu’ a ti. Rawlhmeh lolamte poh khal a um pang ah tin thirbel a vun kau lala, aaluu siti ih nehlo takih kiomi a hmu. A hawl vivo, tihang bel a vun kau sal cu kawpi hnahkhat le a hangrialte a hmu. Ziangtitha, ka ei lo le ka thi ngaingai thlang ding fawn ih ti in thaw le thaw lo in a ei ve ko.

Kilte ih Delhi thleng ve cu a khawvel a danglam theh. Delhi thleng daih vial sumpai a nei. A sumpai neihmi a cem theh. Mibang in ram dangah u le nau bawmtu ding khal a nei ve lo. Rualpi hmeltheih sung le khat u nau dang khal a nei lo. Mawite vial hi a u nau suahpi tluk ih a rinsanmi a si.

A thlen hnu nithumnak ah Mawite le pawl ih hnatuannak ah hna a tuan ve. Nitin hnatuannak ah ke rorin an feh theu. Delhi rawl rim/Kala pawl rim a tuar theilo. Tidia khal a rimsia a ti ih a hnek aw theu. Delhi boruak a neh lo. Delhi cu nuam a ti in a ti thei hrimhrim lo.

Asinan, kan ram ah tlung sal khalsehla tuah dingmi zianghman a um lo ding, nunhar thotho ih khawtsat ding ti a thei ruangah mikip ih an dilmi refugee sinak thawn ramdang fehthei hi a lamzin um sun le a nun pitlinak ding hrang ih hrampi si ih a ruah ruangah Delhi ahcun ziangvek harsatnat khal tawng khalsehla ka tuar suak hramhram ding timi lungput hngetkhoh tak a thinlung ah a ret thup.

A pi thawi an paisa neihsun thawn Delhi ra thleng a si ruangah nasa takih tanlak cu a tumtahmi a si. Midang khalih an tuar thei ahcun ziangah ka tuar theilo ding timi thinlung nei in nitin a harsatnak le buainak, a hleice in rawl ei theilo le boruah neihlo khal a tuar tento.

“Zoh hnik! Ka interview ding kum cu 2011 ah in ti ual. A va rei nguarngo ve aw! Cumi sung, hna rak tuan ding cu a ol lo nasa ding. Ziangtitha, ziangkim hi Pathian remruah a si tiih kan pom thiam a tul. Damten hna ka tuan thei ahcun ka harsa emem lo ding” tin a interview ni le thla kum pawl cu Mawite a hmuh phah in a phun phah rero.

Tik cu le caan a her liam vivo. Kilte khal Delhi ih a umnak ni le thla, kum pawl a rei vivo. Hmuhtawnmi a tam theihmi khal a nei tam vivo. Asinan nuam lam pan hnak in a harsatnak a khirhkhah sinsin. Nu le pa u nau sungkhat umlonak ram ih um cu harsa a ti fualfo. Harsatnak le mangbangnak a tawn khalah zual kawhnak ding a nei lo.

Paisa a nei nawnlo….Mawite a sim ngam nawnlo…Sungkhat a nei lo….hmel theih a nei lo…a thinhar vansanglam in a khawsa…Rinsanmi upa pawl hnenah sumpai cawi a duh nan mibawm duh ding hmel an pu lo tikah a cawi ngam sal lo… har a ti. Zan a it thei lo…India a rat zikzan ih a rualpi pawl ih awkam pawl a hna thlam ah hitin a cam lai:–

“A rualnu Mawite in “Kilte ca kan kuat aw theu ding maw”, cun Hnemte in “In hngilh hlah aw maw, thla kan lo camcem ringring ding”, NuNu in, “Kan ni khal ni khat nini ah kan ra so ve ding ih, in rak hmuak leh pei cu ti”..?, Suite in, “Kilte, kan rualpi pawl hi hmun dangdang ah kan thenaw theh lai ding kan rak ti theu kha, nanghi a hmaisabik fehsuaktu ding na si hi!” A rualnu LiLi khalin “ziangtiti in simaw kan hmu aw leh ko ding, email tla in kan biakawk theu ding si ko ual” tiih a rualpi pawl ih thlahnak awkam pawl cun it thei lo in thu tinkim a ruat….”