Falam

Falam timi hmin le a sullam hi simfiang harsa zet a si. Ziangahtile, Falam timi hi khaw hmin cu a sinan, khaw hmin lawng siloin, minung pawl kawhnak khalah kan hmang thotho. Falam timi hin sullam pahnih nei in a lang. Cucu, khaw hmin le minung hmin ti’n then a theih. Falam kan ti veten, minung thinlung ah Falam khua timi lole Falam tong hmang pawl a langt ringring a si.

Falam timi hmin a suahkeh daan kan zoh asile, Falam timi hmin arak neitu le arak saktu hi Tlaisun pawl an si. Falam timi hmin hlan ah Fa-hlam tiin hmin rak pek hmaisa a si. Pu Lian Tei in AD 1600 hrawng ah Fa-hlam timi relhnak thlam hmang ih a rak phuahmi hmin a si thu, Kum 123 Sungih Falam Pi A Kekar Dan, Salai Van Cung Lian ih nganmi ah a tarlang.

Fa-hlam timi Fa ti cu fale pawl tinak asi ih, hlam (thlam) ti sullam cu himnak hmun tinak arak si. Hlan doral ihsin himdam ten an rak beunak “Fa-hlam” tinak khal a si.  Asinan, 1892 hrawng ihsin Mirang pawlin Falam timi hmin thar sakin tuini tiang Falam timi hmin hi miphun pakhat sinak vekin kan hmang vivo a si.

Tui kum, February 2017 ah Falam khua a tonak kum 125 a kim lawmnak puai sunglawi Falam khua rori ah kan hmang thei. Falam ih senpi inn pawl le sizung pawl tiang kum 100 lenglo an rak kim zo. Minung kum siar daan khalin Falam khua le a sung um thil pawl hi kum note cu an si hrimrhim lo.

Falam khua cu Falam sungih khawte 170 lenglo ih khawpibik asi vekin mikip in Falam khua cu kan ngaisang cio ding ka zum. Falam sung ih hrin 11 lenglo pawl khalin Falam khua hi an ngaithupi zet cio ding ka zum. Ziangahtile, Falam cu, Chin santhuanthu hmaisa le cuanghmuar rak ngan khumtu khua a si. Falam khua hrimhrim hi a danglamnak pakhat cu Tuluk le Kala pawl hman in innteekbik sinak lungput an rak neih theinak khua a si.

Falam cu khua pakhat a si ih arak um hmaisatu pawl khal miphun dangdang cawkrawi in an rak umnak hmun zalen a si. Curuangah Falam hi a kau nasa ih ramri a nei theilo ti khawp in a kau mi khua le miphun a ceem. Thimnakah, minung pakhat in kei cu Falam mi ka si, Falam tong khal ka thiam ih, Falam rori ka si a ti ahcun na silo ti theihnak zohman in an nei lo. Falam mi si dingah Falam khua tengteng ih suah khal atul lo. Falam sinak sawn cu, anka (tong) cawisannak sawn ah kan sinak ngaingai cu a lang tamsawn in ka hmu.

Caan a feh vivo, san a thlengaw vivo tikah, Chin mi sung ih unau dang pawl khalin Falam tong hmang pawl cu Falam ti’n in hminsin. Curuangah Falam tong a hmang zovek khal an duh maw duh lo ah maw, Falam tiah kawh kan si vivo. Falam ti’h in hminsinnakbik cu Falam tong kan hmannak ruangah a si. Cui um zia cu, Falam minung si dingin, Falam khua veikhat tal na thlen atul tinak siloin, Falam tong na hman hnuhnu le a cui Falam pawl um dan vekih na um hnuhnu ahcu Falam tiih siar na si hrimhrim ding.

Zovek minung khal Falam mi an si thei. Falam in cohlang theilo minung a neilo. Falam in ramri khal a nei theilo ti khawp in kauhnak a nei. Falam cu khaw hmin tla a si, cule Falam tong hmang pawl kawhnak hmin tla a si thotho. Curungah Falam timi na theih tinten, sullam pakhat lawng a keng lo timi rak thei ringring hram aw.