Leitlun Bawmtu

NUI THUPITNAK Ziang a si Nu…? In hringtu, hnawi in fawhtu, rawl in fahtu, tong in zirhtu, feh in zirhtu le pitling in duhsak ih thlacamnak thawi in kilkhawitu cu “Nu” a si. Nui sunlawizia “Nu” timi tongfang cun mi lung a tizurih thu tampi a khihhmuh bet. Nu neilo pawl theih ih nu ti, thu rel hi nui tansan zo mi pawl hrang ahcun a ningnat thlak zet. Nu cun damlo caan ah maw!! Kafa hniangte na tuar aiah keimah in tuar sawn thei sehla ka va duh ha ee!!! Tiin an duhdawtnak aw nemte thawn mi an awi. Tongnak ih “Nu thlum pa al” an tivekin kan nu hnenah zual kan ko tam sawn. Inn kan thlen veten kan hlam theumi cu “Ka nu teh” ti hi a si. Nu cu zo cio khalin kan ngaina. Mirang pawl tla cun an tongah Mother-Language an tiih an suahnak ram hmin ah Mother-land ti tiang in an ko. George Hebert in “Nu tha pakhat cu zirhtirtu Za thawn a bangrep aw a ti. Leitlun mifim, cathiam hminthang pawl an thansonak san le an hminthannak san an suh tikah ka “Nu” ruangah, hitivek dinhmun ka thleng a...

Tipi thuanthum tidai parih thlifim cun Parte ih sam a sem vervo. Parte cu hnih siamsi phahten ka hmai ah a ding ih a sam cun a mit a hliah phahphah ruangah a sam phial phah in “U Mangte thli a hrang ih a nuam tuk ti…nuam na ti ve maw?….nuam na ti hmel lo e!” in ti. Kei khal Parte ih aipuang mithmai cu zoh nuam ka ti tuk asinan aipuang tuk vek in ka um duh lo. Parte par ih ka that zia le ka fel zia ka thei aw, Parte khal in sawisel ding in thei ve lo. A hrang ah ziangkim ka liam ve ngam. Cutluk ka duhdawtmi Parte aipuang ih a hni cu zoh ka bang thei lo. Asinan in duh taktak leh duh taktak lo ti theih ka duh ruangah thin nuam lo tak bang in ka um hrim. Tiva kap ah kan ding tlang. Parte cu a hni rero…a caan ah a ban a phar ih a au phah…Parte ka sahnak kum (3) a kim thlang. Ka caan a hrang ka liam liang luang. A hrang it that thei lo ih ka um…a hrang ih ka can mi thil pawl hmuahhmuah cu ruah tul loin ka thinlung in a thei keukeu. Asinan Parte hrang ahcun ziangkim ka tuar ngam. Ka hrang...

Zing tinten’ ka offi ce fehnak lam tluan traffic -meisa ih ka colh phah in lamsir ah nauhak kutdawh ka hmuh kel pasarih rual ka zoh phah hai ringring. An lakih nauhakbik ih ka ruah m i nunau te pakhat cun ka mit i la hleice ; mi duh nung te a si. A rualpipawl lakah thinnau zetih a um lai ka hmu phah t heu. Cun, aipuang zet i n fanghnihkhat dil ih a ban a phar liaplo rero lai khal ka hmu phah . A khuadaih ding daanzia cu a angki hru k mi baalzet le tlek hniaphni te a si. Rawl hlum ei lo le duhdawttu nei lo mi vakvai kutdawh fahniang a si zia khal a mithmai i hsin pheh din g rual a si lo . Nauhak lai ti fam cu thukim ruatthiamlo in, ni khat ih fang hnih khat a hmuh tikah lungawi tawk emem i n a laam a khir , a khawk ih a rualpipawl a sim hai theu . Asinan, ziangkhat cu nidang hnakin a um daan a danglam deuh in ka hmu. A rualpipawl thawn an din theu nak lam sir ah a rualnu pakhat thawn an rak ding tlang lai ka hmu. Siang zetin, a kuti...

Ka upa vivo thlang ih atu ahcun fala(darling) neive dingah ka cu thlang. Curung ah ka lo hawl. Ka lo hmuh lai hlanlo ka lo hawl ko ding. Thinphang le mangbang vansang khawruahhar in rak um siang hram hlahaw, na umnak ka theiko ih ka ra ding. Kan tawnawk tikah in duh ding ka zum, ziangahtile kei cu “Piipuu” an timi pate ka si. Ka nauhak lai ihsin midanglamzet ka si. A feltuk ti celcelmi ka si ko. Cun, in duh emem nak ding pakhat cu maw, Birthday lawmnak, rualpiza puai tuah khawmnak, Party tivekah ka feh lo lawngsiloin puipun nikhua khalah ka suak dah tuk lemlo. Asinan khawhar tohpinak hmun ahcun inhmu tengteng ding. Mopuai tivek ih tel hman harsa ka tiih ruangah in duhding ka zum. Cun, maw ka lo sim vivo ding. Ka danglamnak pakhat leh cu maw, harsa le retheibiknak sungkua ihsi thanglian ka siih kan kawtka pangpar pakhat ka ttilter pang hmanah ka pa in in hau si. Kan tawnawk caan a kim tik khalah keimai duhnak lawnglawng tikimtu siloin na duh zawng thluntu ka si theinak din...

Kilte ih khualtlawn daan…. A lamzin feh har ti daan… Delhi a ruahvek a si lo zia… A thinharnak pawl…. A leitlun a danglam… Kilte cu a nauhak kum (3) a si lai ah a nu le pa in an rak thihsan. Cutin, a pi hnenah a pitling suak. Nunharnak ruangah duhlocing in santiluan ih fehpimi raltlan (refugee) dil dingah Delhi pan in a poksuak ve. Hai Mual lamzin hrap lak ah…Feh lam le tlunglam pialawk celcel in…Tio lilawn thlen tiang Kawl ralkappawl paisa mi kuanter ding bawh teuteu in killikip ah hmuh ding an um. Tio tiva kap ih tarmi kan ram thantar zoh liam phah cun Mizoram, Aizawl lam pan in Kilte ih Bus to mi cu a feh nguarngo. Vang zawngah Aizawl an thleng. A zingzing in Gauhati zan feh ding Bus ticket la ding ah a fehpi pawl thawn ticket laknak hmun ahcun ticket an la. Kilte cu ram leng a suah veikhatnak a si. Kala ram Gauhati lam pan cun an poksuak lala. Bus a ri. Rawl a ei theilo. A thazawng biak theihlo in Bus parah a it that thlekthlek. Vangzawng ah Gauhati an ban. Zanlam ...

Kan Chinmi raltlan cennak hmunpi Thailand, Malaysia, Bangladesh, Nepal pawl ka tehkhin tikah India, New Delhi ih raltlanpawl hin harsatnak tawpkhawk zet nei in ka hmu. India daanhrampi ih raltlan zoh daan ding thu a rak um lo tikah New Delhi ih raltlanpawl hi ngaihsak le khawruahsak an hlawhlo nasa. A nini in, raltlan an pung vivo tikah buainak khal a tam sinsin. New Delhi Raltlanpawl ih cennak hmun hi New Delhi khawhnar lam kau ah a siih kan rualpa pakhat phei cun map khalah a lang banlo, hnawmhlawnnak hmunpi ti’n an ngan tiah capoh thungai in a sim hngehnge. Nautatnak hi kan tuar theilobikmi pakhat a si ka zum, cuhnakih harsa ka tisawn lai cu thudik hliahkhuh tahrat ih minung sangtu bang ih inzohnak hi tuar tlak ka ti nasa. Ramsa sangtu bang ih inzoh caan ahcun thu tampi sim hai ka duh theu nan buainak lobak a hringsuak lo ding ti ka thei. Arpul thi bang fangih in zoh hman ah ka lungkim ko ding. Hnawmhlawnnak talah hlawn kan phu ding ka zum. Thu ka lo sut ding, Kala mid...

Azohvelo le hmuvelopawl hitin tawi famkim in kan lo sim ding “November 11-13, 2009 ah BCRC in raltlanmi zate hrang lehnak ropizet cu Vikaspuri Field, New Delhi ah a tuahsak ih cunah kan Laimi cu Ramsa/Kiausa dan le dun neilo vekin thisen suak koin Refugee kan si ruang ih inzangfak zetih tupawl India hotusang upapawl hmai ah kan thawi aw” a si cu! A tawpnak ni (13-Nov) le phei cu sual aw hlir ten kiltinah kan khat. A khamtu khal zo asi ti khal ruat lovin an rak sit/thawng ve hluah hlo duh! Kan Laimi in kan upat zet mi Pastor si rori hman kut rak thlak duh tu kan um asi! Liamcia thil a si ko nan, hngilh men ding khal a si ko nan kan hngilh thei hrimhrim lo. Parliament ih rorel upa pawl ih duhdawt ding le zangfah sawn ding in um loin ramsa le ramthim minung bang in mino siarcawklo cu khuallian hmai ah an thawi aw cupco hmuh hi cu aw! Ningzak le mualpho timi tongfang hmanin a daih nawnlo. Kawlpawl tong in tua-bii kan si. India hotu upapawl cun in zangfak ih bawm in tum rero...

Ram nuam pawl cu thu dang a si. Delhi phunsang tlawngkai cu a harsa nasa, tuini tiang a zirsuak hi mimalte an si. Raltlan kan si tikah duhvekin zirnak lam khalah kan zir theilo. Mino hrekkhat in hlawknak an hmuh pang ah tin University College ka kai lai ih ka hmuhtawnmi malte ka rawn nganve a si. Laar duhnak ih nganmi asilo. Harsat ka tuarnak ka ngan tam sawn. A kimcanglo zet nan harsatnak kan tawnmi tete kan sim awk tikah phur a zang ih di a riam. Thin a nuam ti lungput nei phah in le siartu hnihkhat hrang ih hlawknak ding ruahsannak thawn a si. Ngan sualmi le siar remlo a um pang le ngaithiam ka lo dil. Delhi le Kan College Thu India ram ih khawpibik cu Delhi a si. Delhi hi kum 3000 hnakih upa a si, 1483 sq tluk ih kau khawmual ahcun mi 14 million hnak ih tam an um. Delhi ah University College 100 lenglo a um ih Ramjas College hi Delhi phungsangtlawng thabik vote lak khal ih langban a si. Siar remnak dingah kan college thu malten tarlang sehla, ka zirnak “Ramjas College” hi kan dungl...