Leitlun Bawmtu

Na anka mawite ka theih netnak ti rak thei ningla, Nitin in thei ding in na hnen ka ra ding nan; Na tongkam kamkhat hman liamter lo in ka rak ngai ding nan Kan um tlang netabik ding ti rak thei ningla cu maw, Na hrang ah caan hleice ka ko ding; Ka lo hlan theumi, ka duhdawtnak ka lo hlan nawn rero ding nan Kan thenawk ding zaan ti rak thei sehla cu maw; Sangka zawng na thleng ah ka lo ko kir sal ding Vei khat tal in ka lo hnam ding nan si Kha mi zan kha kan tiamthu netnak zaan ti rak thei sela, Thuk deuh in ka rak lo sim ding nan Na thinlung cu ka hnen ah um ringring in ka lo sim ding nan Ka lo duhdawtnak thu sim sal nak caan Ni thar sunglawi rak suak sal sehla Ni dang cu a ra her  ko ding Asinan duhthusam si loin Tuini te vial tawng aw ding Rak si bang sehla cu maw Ka duhdawtnak ka lo sim ding Kha mi lai ahkhan maw, ka rak sim lo Maw! ka ko kir thei sal nawn si lo Tu rori ah sim theih sal sisehla Na duhdawtnak cu a tu ah langter ko aw…

I thei ttheh si ko…a zei tuk ka ti ding maw, a thiam tuk ka ti sawn ding ha…? Ka mithmai i kil ttengtteng, duhdawtnak in! I duhdawt tuk ti ka thei. Kei cun I duhdawt vek cun ka duh lo nan ka hua tuk cuang lo, Hei…siartu ka par ih a tuah vek in na parah tuah ve sehla na tuar zik lo na nei ding. Asinan kei cu tlangval tha kum (21) ka si ruangah nuthlawi/lengleh neih cu ka duh hrimhrim lo. Nitin deuh thaw in kan inn ah a ra. Ka angki pawl in sawpsak, sumpai ka neih lo caan ah hman ding in pe. Ka ziangkim I thei ttheh ti sehla a sual tam lo ding. Cuti ih a duhdawtnak thawi I zel ruangah a parah zianghman uimi le zepmi khal nei theilo in, in tuah.  Misual bang in ka zoh lo…I duhdawttu a si. Asinan, ka hnak in kum (4) zikte in a upa sawn ih cumi cun ka thin I nuam ter lo. Ka ai ih upa a si ruangah ziangkim ka par ih a tuahmi hi, in zawlnak men ah ka ruat. Ziangtin na ruat ve ding…? Ni khat cu a a mai duhhrilnak si lo in duhlo cingte ih leitlun sinak duhum lo zetmi a ken thawknak, a...

· Rawl ei hiar lo ih ka um caan ah India ram ah nitin rawl ei ding nei lo in minung thawngtel an thi tiih ka nui in simmi ka mang sal ih, hiar le hiar lo cingten ka ei tento sal theu. · Ca zoh zuam lo ih ka um caan ah mi harsa rethei tlawng kai, zir duh zet tampi an um nan zirnak ding sumpai an nei lo ih hnatuan in harsa zet in an khawsa ti ih ka nui zaan tin ca zoh zik ih in simmi ka hna thlam ah a cam ih ka zoh tento sal theu. · Ka thin heng hlukhli tikah ka nu in thinheng cu mi aa pawl ih um tu daan so khaw, thinsau ten thuruat theu aw, na thin tawi ter hram hlah in ti mi ka ruat ih ka rem aw sal theu.    · Ka len khal le ka nu in ra tlung tuan aw maw, tiih in cahmi ka hna thlam ah a cam ih reipi ka leng ngam dah lo.   · Tongkam hro ih mi ka biak pang a si hman ah ka nu cun ziangah ka fa cuvek in na tong, kan ni sung kha vek in kan tong dah lo pi in ti, ka to kam hrang le hro ka siar aw sal theu.    · Ka kiangkap ih mi rethei harsa pawl ka hm...

Virgin hi mirang tongfang a si ih a sullam cu mithianghlim/mi hnahkhat ti nak a si. Nunau le mipa ih sunlawinak bik cu an thianhlimnak (virgin) hi a si. Minung ih kan thupitnak bik khal kan virgin nak a si. Asinan tui kan leitlun ahcun virgin sinak hi kan ngaihlu tuk nawnlo a bang riangri. Thuthang ngantu pawl in nitin in zahmawh thuhla an ngan. Nupa sualnak le nuamnak cu a karhzai vivo ti cu rel tam tul loin nitin kan tlanlennak ah hmuh theih in a um. Ziangtluk in kan nun can zuva hmansehla kan virgin te tal cu humhim thei sehla a ropi tuk ding. Tuini tiang leitlun ih a ngaisan zetmi khal fala thianghlim sinak a si. Fala pakhat a thianghlim mi cu dawt um za le mi khal ih upat an hlawh. Tui kum 2009 sung khal ah fala tampi cun an thianhlimnak cu suang emem in paisa tampin an zuar a si kha… Zo cio khal in tlangval virgin le fala virgin cu kan ngaisang in kan duh hleice cio ko lo maw? Ziang ruangah fala thianghlim le tlangval thianghlim kan duh hleice timi hi thil dang siloin kan su...

Nunau ih mawinak cu an hruk mi an thuamhnaw  a si lo, an cetzia, thil an tham daan  le an sam a hriah daan te sawn ah khin a si.   Nunau ih mawinak cu an mitmeng in kaih a theih. Ziangah tile an mit cu a thinlung sangka, an duhdawtnak a um nak hmun a si. Nunau ih mawinak cu a ceiawknah ah a umlo ih a thinlung sung ihsi a suak mi tongkam thlum te sawn ah a um.  A mit meng ah ziangtluk mi zaidam nun nem a si zia a lang. Awka hrangin kamkhat te hman mi a sawn dahlo.  Mi farah, milian thleidang loin awka thlumten mi a bia. Asam hriah daan adik. A hawiher a mawi, ti cerhco ten a cang.  Mipi lakah a au tleutleu dahlo, daiziar ziten um daan a thiam, mi mithmai a zoh thiam. Awka hro a hmang thiamlo. A dunglam zawng khalin “khi nute cu” an ti hluahhlo.  Mithmai sopar ten mi a be ring ring, a thinheng lai hmuh ding a umlo. “Tlangval pawl in na thinheng thei maw?” tin an sut theu!  A thuhla cu mikipin an rel, tlangval pawlih thinlung a ti buai, a be tu pia...

Vei khat cu ka upat zetmi, Pathian te vek rori ih ka ngaisanmi pakhat cun zumban lopin a tuah ding ih mawi lo zetmi a tuah lai ka hmu ngah pang. Culawng hman siloin ziangtluk a fim ding tiih ka ruah… ziangkim a thei theh ding hmang ti khawp ih ka ruahnak ti neptu dingah a theih ding ih mawi zetmi ka sut ih a rak theilo sinsin. Ka thinlung in hmakhat te ih a rak langmi cu “Kan mi ngaisanmi pawl zianghman an rak si lo” ti a si. “Minung kan si sung ahcun e! tlamtlinlonak kan nei theu, minung hi a caan le nauhak zawte puah kan bang” Kan rualpa pakhat in “Minung kan si sung ahcun e! tlamtlinlonak kan nei theu, minung hi a caan le nauhak zawte puah kan bang” a ti mi ka thinlungah a thar. Ttuan thei, hmu thei fingfing minung lak khalah midang hnakih cuangcesinak a rak um hi a mak zet. Kan hnak ih an rak fim le theihnak ruangah upat hlawh in kan ngaisang theu. Kan mi ngaisanmi pawl an nun daan kan zoh tikah kan mah vek in lungawi riahsia thei an si ve. Thil ti theinak, cahnak bangrep kan ...

Christmas ni taktak aicun a ni thlen hlan thla khat hrawng ih rak timtuahawk kha a nuam sawn ko lo maw?…a ni taktak ahcun sa ei ih khawm bak lo ti ding dang a um si lo…cu aiin a ni thlen hlan ih hngakhlap tak ih kan um kha a nuam sawn ko. Cuvek thotho in ram dang feh ding khal kan hngakhlap tiatia ih kan feh taktak cu thinlung buainak a rak tam sinsin ko. Ram dang thlen cu a nuam deuh ko e, asinan ka sim duh san cu harsa tuk ih kan rak hngak lai ih ram dang kan thlen ahcun kan nuam tuk ding poh ti ih kan rak ruahnak cu thulolak a si ko. Harsatnak a cem thei lo.  Vok sa nam voh voh ih suan, ei ding ti thei aw keu keu ih um khi ziangtluk thin a nuam. Asinan kan ei tak tak ih a thaw ko asinan kan hngahhlap tuk vek cu a si cuca lo…hngahlap ih cak emem ih kan um lai kha ngai a um sawn riangri tinak sawn a si.  Hmehthak thak emem thawn Biangkawk le tengtere kan phowm kohkoh ih kan phowm lai rori hman ah kan ei cak tuk nak ah kan cil a ttim suahso. Kan hlik phahphah, kan khadi ...

Chinmi in kan nei lo ih kan tul lo “Women Right” kan timi hi! Nupi nu pakhat thawn thu kan rel tlang. Nu nau pawl hi mipa pawl hin in nekrawk tuk deuh ih a thalo a si, a ti. Si ngai. Mipa khal hi nunau pawl mawilo tuk tiang in hmuhsuam kan um ka ti. Mipa le nunau kan bang aw lo a ti lala. Aih! Si tuk e! thudik um cia na rel ual ka ti. Nunau le mipa kan thil ti thei daan khal a bang aw lo a ti lala, bang aw lo e, nu nau cu an dawr deuh ih mipi cu a tlangpithu in an cak ka ti. A duh lemlo. Bible in mipa ih hngawng cu nunau a si tivek pawl kha in ruah ciamco. A dik ka ti ve nasa. Asinan “Women Right” a vun sal suak veten meiling ih kangmi vek in ka thinlung a kang vukvi. Laimi hrangah “Women Right” timi a um ve lo ka ti lohli.  A duhlo tuk ah tampawlawk bang in a lawk tal. A thinhengtuk nak ah mipa ih ti theimi hmuahhmuah nunau khal in an tive thei a ti. A cang theilomi rel hlah ka ti ve. Kan buainak a sosang vivo. Ngai aw! Ka ti ih hi tin ka sim; Mipa kan um sung ahcun nu nau cu...

Where are you? : Mirang tong ka san duak, a tlun ih thulu te ih sullam cu “Khui ah na um?” ti a si ko. Kala ram ah kan um. Kan ram a si lo. Kan thuneihnak ram a si nawn lo. An tong kan thiam a tul. An daan kan theih fel a tul. An hnen ihsin zir dingmi a sia le a tha tampi a um. Kan thlei dang thiam a tul tuk. Khawlak kan tlanlennak ah an mitkham zawng in kan um pang pei maw ti khal ruah phah a tul. A ram khawsungmi pawl ih sinak le kan ni raltlan pawl ih sinak hi Lei le van in a thlau aw ti khal kan ruah tel a tul thotho. Kan unau Kala pawl thawn buailo ding in kan theitawk in tangdawr zuam cio uh si. Thazang in kan va neh tla a si men thei. Fimthiamnak in kan va neh tla a si men thei.  Asinan kan neh lonak ding a um lai. Cucu (Where are you?) kan ram a si lo, raltlan sinak keng phah in India ram ah kan um. Curuangah minung sinak taktak a nei na in neilo bang tuuk ih um kan si ti kan theih a tul.  Leilung tlun ah daan hrampi in thu a tthen ih ro rel a si theu konan, a ra...

Duhdawtnak a si lo A hmel a tha tuk ti ih na hmuh ruang ih na va duhdawtmi kha duhdawtnak taktak a si lo. Hruai pengtu… Na duhdawt tuk ih na tlansan thei lo dingmi ih na ruahmi mi dang khal in na tan men thei lo dingih an ruah a si hman ah duhdwatnak taktak a si lo. Rualremnak a si… Ka tak sa a mah rori ih I dai lo a si ahcun a cang thei lo, ka thi ngaingai ding  tiih na ruahmi kha duhdawtnak a si lo.  Taksa hiarnak a si. A lo hnam zo ruang ih na va duhdawt mai khi duhdawtnak taktak a si lo. Tipang a si. Ka tlansan pang le a thinlung a kuai theh ding tih phang ih na duhdawtmi kha duhdawtnak taktak a si lo. Zangfahnak a si. Ziangkim na sim theh ih ziangkim a lo sim theh ruang ih nan duhdawtawknak kha duhdawtnak taktak a si lo. Rualpi sinak a si. Asinan… Mi dang hnak ai ih na rak tuar sawn…fialtu nei lo ih na va duhdawtmi te, a mah duh ruangih ni tin banzai rel lo ih na ttahnak…amah hnak hman in nangmah thi sawn thiam sehla ti khawp ih na va duhdawtnak…siatsuahnak le taksa, t...

A hmaisabikah a ttawngkam in na theithiam mai ding. A umtudaan a danglam deuh ding. Sim duhsan cu, a kel a si nawnlo ding. A thinlung a thlengaw, ti malte na thei ding nan a thlengawk taktak na zum lo deuh ding; cutik caan ahcun a thinlung sungah na cam tuk nawnlo zo ti na theihawk a tul zo. Phone ih a lo biak caan khalah a hlanvek a si theinawnlo ding. A phur nawnlo ding. A lo biak lai ah thildang a ruat ding. Thil dang a tuah phah theu ding. A thinlung thawn a lo biak nawnlo ding. A lo be menmen ding tinak a si. Tongding khal a thei mumal lo ding. A thin a tawi tuk ding. Malte ttawngkam nan elawk tikah a thinheng theu ding. Elawknak lawnglawng a suah duh thlang ding. A caan caan ah ka buai tuk a lo ti san ding. A caan caan ah ka lobiak leh ding a ti dingih a lo biak sal nawlo ding. A nini, in a thinlung in a lo malh vivo tinak a si. Nan tawnawk caan khalah hmai panten a lo biak paih nawnlo ding. “Ziangah na nuamawk lo maw” na ti khalle ka “nuam awk ko si ziangah” a lo ti san me...

Thingkung le pangpar pawl ih nun sung caan tawite khi na ruah sak dahve maw? Caan reilote sungah an par mawi le an hnah corhno pawl tla an uar leh mai theu khi! Kumkhua nung dingah an duh zet ve ding; asinan Sersiamtu Cung Pathian cun an hrang caan a ruat sak cia ih reilote sungah an ziam mai theu. Cubang in minung kan nunnak khal hi reilote sung vial a si. Thingkung le hrampi pangpar pawl cu a enkawltu ih thate tidai a pek ih an umnak a sialsak ahcun caan reipi an dam thei nan minung dam sung caan cu sim theih a si lo, sekan khat te sungah khal ah mual kan liam mai. Thinkung khal a thanglian vivo a si ahcun a duhlo zet cing in ziam lam/thihlam a pan rero ti nak  a si. Cuvek thotho in ramsa khal an tum vivo ih an cak vivo rualrual in thih lam an pan vivo khi a rak si. Minung teh ziangha kan si ce…thih duh cu zohman kan um lo nan thi ding thotho cu kan si hi. Kan leitlun kan thlir a si le thil mak tampi a thleng zo. Kan Bible ih rak phuan ciami 666 khal a suak thlang. Caan a c...

Kan ram ka hmuh nawn lo nak kum (17) a kim zo. A hleice in kan laitlang ka hmu duh tuk. Ka Boss pa in visa le air ticket pawl in tumsak ih hlei ah sukso lamzin hman ding le nu le pa sum ding sumpai tawkfang nawn zet in pe. Lungawi tuk nakah ka puak zik.  Thla hnihkhat ka cam theu nak Mizoram Lengpui Air port ah ka ttum.  1999 ih Tahan ihsin Mizoram ruahpi sur lak ih ka feh lai caan  ka mang nawn. Mizoram ihsin Kawlrawn cu Mataw bak in ka thleng ve.  Cei law! Ka aa ttheh si ko. Kawlram hmuh lo nak a rei tuk. Kan inn khat in ka rualpi pawl an ra leng. A tthen cu nupi an rak nei ha..ha….Biak daan ding tla ka thiam hai lo. A va mak ve, ka ti rero si ko. Ka rual Thangte le Piangte in laitlang ah kan lo lenpi ding in ti. Thianrual pawl in in rak sunlawih nasa…. Ka ngai zetmi hnakphek phawmnak sum baal takih phawmmi tengtere(Mangkeng) thak le thak lo cu hlik phah rero in kan ei. Ka diriam lo lai. Biangkawk phawm phektereng thawi phawhmi rori mitthli dum kulko rorin kan ei...

Duhdawtnak in, in tuahmawh theu nak hi kan mah in kan sian ruangah a si. Minung daan khal a si. Pakhat khat kan duhdawt tikah nuam caan le riahsiat can a um. ''Kan thinlung neitu kan si ih kan mah lala in kan tuahmawh theu hi, theihlonak ruangah a si'' Duhdawtnak cu zokhal in a nuam kan ti cio. Duhdawttu kan nei hi lungawi zet ding kan si. Asinan kan ti sual theumi pakhat a um cu kan falanu, kan tlangvalpa kan rinsan tuk ih ziangkim kan sim ih kan ruahnak hmuahhmuah a par ah kan thum theu mi khi a si. Asinan kan thinlung ih a dil vekin le kan duhdaan vek in kan parah an tuah let lo tikah kan thin a naa ih cutin duhdawtnak cun in tuahmawh in kan hliam aw ngah theu. Curuangah ziangvek dinhmun lai khalah kan ruah tulmi pakhat cu zingruangah kan mah thinlung cu kan mai kut sungah ret lo in mi dang kut sung ah ret in kan uk ter theu…? ''Kan thinlung neitu kan si ih kan mah lala in kan tuahmawh theu hi, theihlonak ruangah a si'' tin mifim pawl cun an ra...

Lite, nangmah lo hawl in sukso ka vak.  Lo hmu ding bang in ka um asinan hmuh ding na um lo. Lo be ding bang in ka um theu nan khui ah na um ti ka thei lo. Zan ka it tikah na mithmai le na um tu daan ding pawl ka ruat theu asinan ka lo hmu dah fawn lo. Lengdawh dang pawl ka tawn caan ah nangmah ah ka ruat hai theu asinan nangmah bang in in biak dah fawn lo.   Ka mit ka sin caan ah na hmuihmel fiangten a lang theu fawn, ka mit ka meng sal tikah na hlo sal theu. “Dreaming” an timi a si maw….? Asilo. Ka thinlung ah a lang theu ko.  A caan le I be theu ko si. Na samthlai remte tla ka hmu, ni ih a kah engmi daidaw fim banga na mitmeng. Na hmursensi khuai ih an tlan theumi pangpar ti bang in… Na thinlung sangka na mit cun ka lo duh in ti hmansehla van dum sung ih ka hawlmi Lite na si lo ahcun ka hrangah mithli fortertu men a si ding. Ka lo hmuh caan ah rei in biak dah fawn lo. Ka lo tawn caan ah sim thiam lo in ka um theu fawn. Ka tuar bang tuar ve aw la “U ziang in sim duh” ...

Mithli timi cu tidai bangin a luang thei nan, tidai bangin hal mi a riam thei lo. Hal mi riam lam siloin mithli cu a al. Asinan, vei thawng khat tong suak mi aicun  mithli for khat, a formi te in thu a rel fiang sawn. Leitlun kan pal veten kan tap ih leitlun kan suahsan zawngah mi dangin, in tah lala hin leiltun hi umnak a tlak lo ti in siamfiang.  Kan duh na poh in mithli a for thei lo. Mithli tla dingih kan tuahawk hman ah harsatnak le mangbangnak kan ruah ih kan feeling hnu lawngah kan mithli a for thei lai fang a si. Zuknung cangthiam pawl khal olaiten an tap kan ti theu nan, tap dingin ziang an ruat timi kan rak thei lo. Mithli a tlak cin hi cu a tawp khawk kan thleng tinak a si. Mifim thiam pawl cun “Mithli hi mi bumnak tabik” an ti hnge hnge. Ziang ruangah tile, mithli ih a thupitnak an theih fel ruangah a si. Asile, Zo ih mithli na tla ter zo. Na nu le pa mithli na tla ter maw, Na u nau maw, na ngaihzawng ih mithli na tla ter pang maw…? A tlunih kan ngaimi na siar zo...

* Mi va sawisel hlah, va mawhthluk hlah, va zuarthlai hramhlah, mi thin natnak a si kha.    * Thinlung tak rori ih mi va lawm, mi va fak hi thapeknak pakhat a si. Kan ni kan Laimi hin lawmawk tawn hi kan tlaksam deuh lai abang…?    * Mi pakhat ih thinlung duhzawg va relpi khi ziangtluk a nuam! Mi tampi in kan mai phurzawng le tuizawng lawnglawng mi ngai paihlo ding khawp tiang kan relpi theu hi arak tha lo.    * Mai thu lawnglawng duh, mi thu sim le rel zianghman ih a siarlotu si a tha lo. Mi an sim rel mi pawl kan phur lo leh kan ngai paihlo mi a va si hman ah kan zawkzet ding le kan nautat ding a si lo. Mi dang ruahnak va ngaisangtu si a tha.    * Mah leh mah ngaisang aw loin, midang ngaisang sawn bangih tlanleng hi a thupi. Mirang pawl nun khi, cathiam sangsang in anmah aiih niam ordinary an timi pawlih thu relmi pawl khi mitthep lo lawlaw in an zoh kerker khi…mi dang va upat hi a thupi tuk.    * Mi pakhat in a ruahnak arel ti...

 2009/01/26 Minung kan bangawk lozia cu, thil a thazawngih a thlirthiamtu kan rak um vekin a se zawng hlirih thil a thlirtu kan rak um. Tahthimnakah, Thukamhlun ih Joshua ih a thlah mi thlingthlatu pawl ih ramtiam anva thlingthlak vekin, Africa ram ah sumdawnnnak lam ah ziang an bang timi zoh phah dingin, but zuar pahnih cu thlah an si. An rualvah hnih cun Africa ramih an hmuhtawn mi pawl cu a bangaw ko nan, an report peknak ahcun an thu rel daan cu a bangaw lo ta riai:- Pakhat sawntu in a se zawngin “Ai ai!, Africa ram ah bazaar khal a um lo, zohman in but khal an hruh lo, a lei lamlam cu ziangah in lei ding?” tin a sim.  Arualpa pakhat sawn cun, “Africa ramah caan tha tak ka va hmang, ka um sungah kha cun, zohman in but an ra lei hrihlo” tin a sim.

Lungawinak timi hi a lenglam thilah a umlo, thinlung sungah a um. Lungawinak cu kan neih mi sumsaw le thilri parah a umlo ih  a cangvai rero mi kan thinlung thuruahnak sawn ah a um.  * Riahsia dingih thu kan ruah tikah kan riah a sia ih lungawi dingih thu kan ruah tikah lungawinak ding kan hmu. Thinlung ihsin lungawinak a suak. A liam rero lai mi caan tluk ih ui um dang thil a um pang  maw? A liam rero laimi caan in liannak a phur ih farahnak khal a phur ve! Zianghman na tuah lo khal le caan cu a feh kelten a feh ret ro. * Mitcaw pa te cu lamzin lilai ah to in “ka mit a caw, in zangfah uh” timi catar le paisa khawnnak khengte kengin ato, zohman in an bawm duhlo. Fala nute in a catar mi cu hitin a thlengsak “Tuini hi ni eng mawi, sunglawi zet mi  asi. Sihmansehla kei cun ka hmu  ve thei lo” cutikah a paisa khawnak khengte khat in paisa a ngah.  Pangper mawite pawl an thi  Thuanthu khal a cem  Hla mawi mawi khal an cuai  Kan “...