SINGAPORE IH KAN LAI FALA

Ka lo duh, na hrangah thih tiang ka rinum ding ti’n kan Lai fala le tlangval siarcawklo an rak tiam aw. Cui, tiamawknak pawl tla minung fa ih suhlet sal thiangmi thutiam a rak si lo. Asinan, linghnin le thimkhawzing hnakih tuksumza sawn, kan rampi ukawknak a tlusia tariai. Curuangah duhthlan kan nei nawn lo, kan ramah kan thi ding maw asilole ramdang sawn ah nunkhawsuaknak kan hawl sawn ding timite lawng lamzin kan rak neih ruangah kan fala le tlangval pawl cu ṭhekdark aw in ramlengah mithli thawn kan suak.

Ahleice in, Malaysia, Singapore le India ram ah kan khawsa. Ramdang hnen ih um kan si tikah a thawngteel cu nitin mithli kharhnap thawn himi ca kan siar tiang an khawsa lai ko. Pitar le putar rori hman cu kan mithmuh ah kianghrol thawn kan ram an suahsan kha. Ka thulu, “Singapore ih kan lai fala” ti a si ruangah Mizoram ih kan Lai fala pawlih harsatnak thu le a ṭhen cu anmah um ṭhatlo ruangih taksa zuaraw dinhmun tiang an thlen thu tla ngan tum ka si lo. Cun, a ṭhen cu hnen-um ṭuan in milian fapa pawlih ihpi sutso men an si thu pawl tla pholang ciamco tum ka si cuang fawn lo.

Cuvek thotho in Delhi ih kan duhdawt zetmi kan Lai fala pawl, Vai midum pawl hnen ah an zuarawk men thu tla ngan tum ka si lo. Khatlam ah Malaysia ih Laifa pawl tla miphun dang pawl lakah thianghlimte’n an um ngaingai maw timi thusuhnak pawl tla suhawk ciamco a mawi cuang lo ding. Singapore ih Lai fala pawl khal an him le him lo thu kan nih ih rel ban thu a um lo. Hnemawknak ah kan kilaw cawk cuanglo ding kan ti men pei. Kan Lai fala miphun dang tlangval pawl nan kop ti kan theih tikah kanni Lai tlangval hmelṭha rual pawl cu kan thin a kuai ngaingai a si. Cuhnakih kan duhlo sawn, miphun dang hnenah Lai fala ṭhenkhat an zuaraw timi kan theih sinsin tla hi cu vansanglaam in kan um. Kan mithli siloin kan thin a naa.

Zingasikhale, mipa cu mipa kan si hrih, nannih kan Lai fala pawl cu zangfahte’n nan ṭaa pawl zawn ruat’n miphun dang tlangval pawl hnenah rinum vapual si zuam hramhram ko uh maw. Kan hminṭhatnak le hminsiatnak cu nanmah nan si. Kanni vaalrual pawl tla nan duhzawngin kan zuam ve ko ding. Nan zuun tuarnak le ningnatnak lo hnem thei ngaingaitu cu kanmah Lai tlangval rual pawl hi kan si.

Kan Laifa pawl duhdawtnak le seherhnak a naa, ka thupi ih luh lohli ka harsat phah asi. Awle, Social networking ih ka luh vete’n facebook ih biazai ngantu pawl le nungthuleng ngantu pawlih thuhla ka zohhliah tikah mitamsawn cu Singapore ih Lai fala pawl an rak si. Singapore ih Laifa tamsawn cu hnen-um hna an ṭuan, cucu mikip theih a si. Cucingte cun, kan Calai le miphun pehpar duh ringringnak thinlung nei in an pilepu pawl um lo caan ah le caan ṭha an neih poh ah Laimi pawl komnak ah le kan Calai somsoh hnaṭuanak ah an hmang aw ka hmuh tikah “Singapore ih Lai fala pawl kha” timi ka thinlung ah a suak.

Keimah bulpak lungput ahcun hnem-um timi ṭongfang hi a sunglawi ka ti. Vanlam ṭongfang tla a bang ka tinak zawn a um.  Mitṭhen cun hnen-um cu sal sangtu asi tla kan ti mai thei. Asinan, siangpahrang le lalnu si ding cun a niambik sal dinhmun tiang kan thlen ta a ṭul an rak ti ṭheu. Singapore ih Lai fala tamsawn cu Facebook hmangin biak le pehpar an theih thluh zikte kan ti thei.  An pilepu hrang ahcun hnen-um tla an si men ko ding nan, kanni Laimi hrang ahcun kan Lai biazai le nunthuleng in ngan saktu an rak si. An pilepu pawl hin an hnaṭuan ropitzia tla thei sak hai sehla caan an pek bet ding tla ka zum. Singapore fala! na falat tlangvalnak thuhla ahcun rak tel ka tum lo nan calailam ih na kekar nak le ca siarlo ih na um theilonak ahcun na dung ka lo thlun ve ding.

Na phurah, na thuruah baan dingah ka um ve ringring ding ti khal hngilh hlah. Asile, unau dang pawl, Singapore kan Lai fala pawl ih biazai nitin an nganmi nan rak siar thluh thei maw? Na siarcawk biazai rak ngantu kha Singapore ih Lai fala an si. Nang, Singapore ih hnenum hna hman ṭuan lo cu, caan ka neilo tinak in na nihlawh a cem ṭheu. Singapore ih kan Lai fala khi na duh khal le duh lo khale zohṭhim mai aw, cawng aw, annih cu nangmah bangin laptop an hmang ve lo, nangmah bangin computer desktop pi tla an hmang ve cuang lo, asinan a hman mi cu an phone na zaphak hman tiat lo a si khi!

Hnen-um dinhmun cu ruat aw. A nuam, kan pu te an fel an ti hman ah an thinlung a zaangkhai ngaingai pei maw ti tla ruah sak cem aw. Cuvek dinhmun khalah an thinlung ihsin biazai mawite a suak thei, nunthuleng phunphun tla an ngan suak thei. Biazai le nunthuleng ngan thei dingin an thin tla a kuai tam a si men thei. Cuhnakin an caan pek thei daan le mipi hrang an peksuah mi sawn ah upat an tlak. Nang mi cangkang ih ruat aw nu sawn, Khitawk ah tlawng ka kai na ti men ding, sangsawn ka zir na ti men ding asinan kan mipi pawlih ei ban lo, theih ban lo ih na um ahcun zo ih hrangah na si thlang ding? Kan Laimi pawlih rah lawh ban le partlan baan ih na um lo ahcun Singapore fala pawl hnen ihsin zir ding mi na nei hnenhnen lai tinak a si thei. Ram nuam le cangkang ih na cazir suahmi kha mipi in a rah kan lawh ban lo ahcun nangmah le nan sungkua hrang hmanah a ṭhahnem ceu men thei a si.

Singapore ih kan Laimi fala pawl cu Laimi hrangah cirhti thiang lole pangpar mawite lu parih ton theih mi thawn an bang aw. Singapore ih dinhmun niam le harsa hman in hitluk an cangvaih thei ahcun caan ṭha a nei sawn mi fala dang pawl tla nan caan ṭha cu ṭhelh lo ten mipi hrangah hmang thiam hram uh.